Uzbekistan Kazachstan Tadżykistan - Relacja pilocka

Wyprawy do Azji Centralnej

Wytwórnia Wypraw oferuje kompleksowe, zwykle 16 dniowe wyjazdy łączące różne atrakcje Kazachstanu, Uzbekistanu i Tadżykistanu. Program w optymalny sposób łączy program turystyczny z krajoznawczym. W Kazachstanie zwiedza się słynny Kanion Czaryński porównywany z amerykańskim Kolorado oraz jeziora w Parku Narodowym Kolsaj& Koindy. Równocześnie można podziwiać architekturę pierwszej stolicy kraju Almaty i jedyny obiekt z listy Dziedzictwa Światowego UNESCO - słynne Mauzoleum  sufickiego mistyka Hodży Jassawi w Turkiestanie.

Dominującą częścią wyprawy jest pobyt w historycznym centrum Azji Środkowej - Uzbekistanie. Rozpoczyna się w stołecznym Taszkencie i obejmuje większość zabytków starożytnych ośrodków miejskich Samarkandy, Buchary i Chiwy. Prawdziwym wyzwaniem jest przejazd koleją w kierunku ginącego jeziora Aralskiego. Nocna jazda tak zwaną plackartą, w towarzystwie miejscowych jest niezapomnianym przeżyciem. Możliwość zapoznania się z katastrofą ekologiczną spowodowaną beztroską działalnością człowieka, daje dużo do myślenia. Będąc nad dawnym Aralem, można także poznać zapomnianą republikę autonomiczną Karakałpację i jej mieszkańców. W nowoczesnej stolicy tej republiki Nukusie, znajduje się zwane Luwrem Azji Środkowej, słynne muzeum malarstwa imienia Igora Sawickiego. Zgromadzone w nim zbiory zachwycają swoim bogactwem i kolorystyką tak charakterystyczną dla tej części świata. Kolejną krainą przez którą biegnie trasa autobusu wyprawy jest Chorezm. Daje to możliwość zapoznania się z zagubioną w piaskach pustyni cywilizacją, istniejącą w tej kwitnącej ongiś krainie do czasów najazdu mongolskiego. Przy okazji warto wspomnieć o pradawnej religii regionu zoroastryzmie, którego miejsce zajął islam. Wspaniałe zabytki miast Jedwabnego Szlaku, w tym cztery najważniejsze z listy UNESCO sprawiają niezapomniane wrażenie. Miejskie wędrówki równoważy wyprawa na pustynię Kyzył Kum, gdzie czeka turystów nocleg w jurtach. Są one położone niedaleko jeziora Ajdarkul, drugiego co do wielkości jeziora kraju, będącego niezamierzonym dziełem człowieka. Krótki pobyt nad nim daje pojęcie, jak niegdyś wyglądało morze Aralskie, zanim padło ofiarą ludzkiej bezmyślności. Jadąc dalej Jedwabnym Szlakiem poznajemy tradycję wyrobu ceramiki w starożytnym Giżduwan, odwiedzamy także prehistoryczne rysunki naskalne w tajemniczej dolinie Szarmisaj.

Kolejną częścią wyprawy jest pobyt w Tadżykistanie, najbiedniejszym kraju regionu. Daje on możliwość zapoznania się z zapomnianą bogatą, kupiecką Sogdianą i współczesną Mezopotamii cywilizacją Sarazmu. Również i te obiekty zostały wpisane na listę światową UNESCO. Oprócz tego atrakcją jest całodzienny trekking w przepięknych, nieskażonych działalnością człowieka górach Fańskich. Przy okazji można odwiedzić mauzoleum ojca literatury tadżyckiej słynnego poety Rudaki.

Taki wyjazd daje możliwość nie tylko poznania historii i przyrody regionu, ale także jego kultury i sztuki kulinarnej. Lokalne czajchany oferują popularne dania tej części świata – tłusty płow, pożywną szurpę, czy smakowite szaszłyki. Odważni mogą skosztować tradycyjnego kumysu, czy też sporządzonego z wielbłądziego mleka szubatu. Odwiedzane bazary Taszkentu i Samarkandy stwarzają okazję do zakupu pamiątek i wyrobów artystycznych. Słynne bucharskie kobierce, noże z fergańskiego Chust, wykonane ze stali damasceńskiej, czy szkatułki z drewna orzechowego zaspokoją najbardziej wybredne gusty. Latem i jesienią imponuje obfitość owoców, szczególnie słynnych moreli, melonów i arbuzów. Miłośnicy soków owocowych spróbują soku z granatów, czy czerwonej morwy.

Występujące latem upały nie sprawiają większych kłopotów pod warunkiem odpowiedniego nawodnienia organizmu i ochrony przed słońcem. Wysokie temperatury łagodzi suchy klimat. Klimatyzacja w autobusach i hotelach również ułatwia adaptację organizmu do panujących warunków.

Kraje regionu są bardzo bezpieczne i znajdują się wysoko, na najwyższych miejscach w światowych rankingach bezpieczeństwa. Powszechna znajomość języka rosyjskiego ułatwia komunikację. Mieszkańcy są ciekawi obcych, łatwo nawiązują kontakt, a Polacy są lubiani i cieszą się zainteresowaniem. Starsi pamiętają urodzoną w Urgenczu koło Chiwy Annę German.

Panującą religią jest islam w swojej łagodnej, środkowoazjatyckiej wersji. Nie trzeba zakrywać włosów, czy ramion, mężczyźni mogą chodzić w szortach. Jedyne ograniczenia dotyczą miejsc kultu religijnego. Warto zawsze mieć przy sobie bawełnianą chustę, by okryć się w miarę potrzeby. Zwykle zresztą znajdą się na miejscu mniej lub bardziej zabawne szaty do okrycia.

Warto zwrócić uwagę na zmiany dokonujące się w tej części Azji. Kraje te, oprócz Tadżykistanu mają wspólne turkijskie korzenie. Daje się zauważyć zainteresowanie tureckim modelem gospodarki i kulturą. Jednocześnie bliskość Chin i wielkość ich gospodarki sprawia, że coraz silniejsze relacje gospodarcze i polityczne łączą region z Państwem Środka. Obecność Rosji jest mniej widoczna, co nie znaczy, że pozostawiła ona swoje dawne republiki samym sobie. Język rosyjski wciąż jeszcze pozostaje lingua franca tej części Jedwabnego Szlaku, choć jego mieszkańcy uczą się już intensywnie chińskiego. Rosjanie i Chińczycy zabiegają o wpływy w regionie, ci pierwsi polityczne, ci drudzy gospodarcze.

Najbardziej otwarty na turystykę jest Uzbekistan w którym stanowi ona ważną część dochodu narodowego. Znacznie bogatszy Kazachstan szeroko otwiera drzwi odległym o 200 km Chinom. Perskojęzyczny Tadżykistan stara się jak może, by także pozyskać jak najwięcej turystów oferując im nieskażoną przyrodę.

Wyprawa do Azji Centralnej stwarza niepowtarzalną szansę poznania tego fascynującego regionu zwanego „Sercem Azji”.

Zbigniew Mielczarek